Kamieniołom w Lisowicach

W okolicach Działoszyna, zwłaszcza w obszarze Działoszyńskiego Przełomu Warty rozlokowanych jest wiele mniejszych i większych wyrobisk wapieni. To efekt wieloletniego wydobywania metodami chałupniczymi wapiennego kamienia dla potrzeb budownictwa: do budowy domów, ogrodzeń, utwardzania dróg, oraz do wypału w piecach wapienniczych (wapiennikach) w procesie produkcji wapna palonego. .

Skały wapienne są pochodzenia organicznego. Po śmierci zwierząt ich wapienne muszle opadały na dno wraz z osadami dostarczanymi przez rzeki, pod ciśnieniem kolejnych warstw, zamieniały się w pokłady białych węglanowych skał. W tym samym czasie na morskim dnie rosły ku górze tzw. biohermy gąbkowe - soczewkowe: lub kopulaste budowle powstające z obumierających narastających sukcesywnie na sobie morskich gąbek, w procesie podobnym do powstawania raf.

Wapienie w kamieniołomie posiadają wyraźny charakter warstw (ławic). W skarpach o wysokości do 10 m widoczne są spękania, biegi i upady warstw oraz drobne kanały krasowe. Za skruszenie pokładów wapieni odpowiadają ruchy skorupy ziemskiej. Pierwotnie skały te były monolitem, jednak pod koniec kredy, w efekcie ruchów tektonicznych, całe skaliste morskie dno zostało wydźwignięte ponad powierzchnię wody, stając się skalistym lądem. Uległy wtedy nachyleniu, pofałdowaniu, pocięciu uskokami i skruszeniu w sieć spękań.

Bardzo ważnym dla nauki okazał się kamieniołom w Bobrownikach. Obok powszechnie występujących w tym obszarze utworów jury górnej, zachowały się tu również młodsze warstwy. Na oksfordzkich wapieniach leżą tu utwory kimerydu, prawie w całości zniszczone przez lodowce. Znaleziono tu skamieniałości nowego dla nauki rodzaju amonitów. Nadano mu nazwę Vielunia. Obecnie formy te znajdowane są w jurajskich skałach w wielu obszarach Europy.